Dünyada çeşitli kukla oyunu türleri vardır. Bu yazıda size geleneksel Çin kukla oyununu anlatmak istiyorum. Genel olarak, pek çok bilim adamı geleneksel Çin’in kukla oyununun 17. yüzyılda Fujian ve Tayvan şehirlerinde meydana geldiğini düşünüyorlardı. Fakat Fujian ve Tayvan’ın kula oyunları farklı yönde gelişince onların farklı kukla oyunu türleri ortaya çıkmıştır. Zamanla kukla oyunları birbirleriyle etkileşime girmiş ve bu yüzden bunları birbirinden ayırt etmek zorlaşmıştır. Benzer kukla oyununun sanatı ülkemizin kuzey ve güney bölgelerinde farklı isimlerle anılmıştır. "Gou Lizi" adı ile Pekin'de, "Bale oyunu" adı ile Sichuan’da, "oyun direkleri" adı ile Lanzhou ve Xi’an’da, Ningbo, güney Fujian ve Cangnan, Chongming Adası, Güneydoğu Asya ve diğer Minnan lehçesi bölgelerinde "eldivenler Kukla" ya "çanta çalar" adı ile adlandırılır. Kısacası, "Kukla Oyunu" genel bir addır.

17. yüz yılın ortalarında, kukla oyunu güney Fujian'da oldukça popülerdi ve onun bir de omuz oyunu tarzı vardı. Bu kukla oyunu sanatçılar omuz oyun kutusu ve sahne tarafından oynanır. Rastgele bir yere basit bir sahne kurulur yönetmen perdenin altında saklanı, omuzdaki basit ahşap sahne, kukla oyununun gösterileceği sahne haline getirilir. 18. yüzyıla kadar farklı mekânlarda kukla oyunu sadece profesyonel gruplar tarafından değil, aynı zamanda amatör gruplar tarafından da gösteriliyordu. Bu ve açık hava performanslarına ve tiyatronun dâhili performanslarına ayrılmıştı. Bunların arasında, açık hava performansı, şehirde gezilerek gezmak için halk davet edilmiştir ve daha sonra bu din gösterisi hâline dönüşmüştür. Kukla oyunu 17. yüzyılda ortaya çıkmasına rağmen, 20. yüzyılda yaygınlaşmıştır. Dâhili performans, açık hava performansından daha güzeldir ve oynatılan kuklaları ve müzisyenler açık hava oyunlarından daha fazladır. Ancak, birkaç istisna dışında Tayvan ve Fujian kukla oyunu, film, televizyon ve diğer yeni eğlence türlerinin etkisiyle, 1980'lerde oldukça az görülür.

Öte yandan, televizyon teknolojisinin gelişmesiyle, televizyon kukla oyunu diye bilinen bir kol ortaya çıktı. Bu tür kukla oyunları Tayvan Savaşından sonra popülerlik kazanmakla birlikte sansasyonlar da oluşturdu.

       Taipei Şehri eşitlik ülkesinin kabine ve yakışıklı el tiyatro topluluğu （台北市平等国小巧宛然掌中剧团） dünyanın en ünlü kukla oyunu grubudur. Bu grup 1988'de Tayvan kukla oyunu ustası Li Tianlu bey tarafından kurulmuştu. Onların kukla oyunu topluluğu Tayvan’ın en uzun tarihli kukla topluluğudur. Bu topluluğun ön sahnede performans arka sahnede de müzik olmak üzere iki farklı görev dağılımı yapmıştır.  Bu performansın tamamı 9- 12 yaşındaki çocuklar için yapılmıştır.  Geleneksel kukla gösterisi 1992’de Kore’de, 2001’de Kanada, 2002’de Japonya, 2004’te Avustralya’da gösterilmiştir. Tüm bu gösteriler, dünyanın dört bir yanından gelen insanlar tarafından büyük beğeniyle karşılanmıştır. 

Yazar: Yıldırım (Qiu Zhenxiong)

Bütün fotoğraflar İnternetten indirilmiş ve hakkı orijinal çekene aittir.